Kiến tánh
thành Phật
Trở về với chính mình là thấy ra Phật tánh
Trở về với chính mình là thấy ra Phật tánh
Thiền Tông có một câu nói bất hủ, vang vọng suốt hơn ngàn năm: "Trực chỉ nhân tâm, kiến tánh thành Phật" – nghĩa là chỉ thẳng vào tâm người, thấy được bản tánh thì thành Phật. Đó không phải là một lời dạy đầy huyền bí, mà là lời mời gọi quay về với chính mình, thấy rõ thực tại mà không qua trung gian của chữ nghĩa, khái niệm hay giáo điều.
Nhiều người tham dự Đại lễ Phật Đản, dù đã có kiến thức giáo lý, nhưng sự giác ngộ vẫn chưa thật sự chạm đến họ. Vì sao vậy? Vì giác ngộ không phải là một sự kiện kỳ diệu nào sẽ xảy ra trong tương lai, cũng không phải một đích đến dành riêng cho bậc thánh hiền. Giác ngộ đơn giản là sự tỉnh thức trong khoảnh khắc hiện tại – khi tâm buông bỏ hoàn toàn những gì nó đang bám víu.
Giác ngộ không xa vời, mà nằm trong khả năng buông xả của mỗi người. Càng truy cầu, nó càng rời xa. Chỉ khi ta dừng lại, lặng yên và thấy rõ những gì đang vận hành trong tâm – lúc ấy, cánh cửa giác ngộ mới khẽ mở.
Trong cuốn "Sức mạnh của hiện tại", Eckhart Tolle kể lại một thời khắc then chốt trong đời ông, khi tâm ông rơi vào nỗi khổ tột cùng. Bỗng nhiên, ông thốt lên: "Tôi không thể sống với chính mình nữa." Và ngay lúc ấy, ông chợt nhận ra: nếu có một cái "tôi" không thể sống với "chính mình", thì hẳn phải tồn tại hai thực thể – một cái tôi đang đau khổ và một sự hiện diện đang quan sát điều đó. Khoảnh khắc này là bước ngoặt, khi cái "tôi" khổ đau – với tất cả sự sợ hãi, quá khứ, và bản ngã – tan rã. Điều này mở ra một sự hiện diện tĩnh lặng, trong sáng, vượt ra ngoài những khái niệm về "tôi", nơi mà bản ngã không còn chi phối.
Khoảnh khắc giác ngộ ấy chính là khi khổ đau trở thành chất xúc tác mạnh mẽ, giúp Eckhart Tolle đối diện trực tiếp với ảo tưởng về cái ngã của mình. Và chính trong khoảnh khắc đó, sự bám víu vào bản ngã hoàn toàn tan biến, để lộ ra một bản chất tĩnh lặng, rỗng rang – điều mà Phật giáo gọi là chân như, hay Niết Bàn.
Đó cũng chính là kiến tánh – thấy rõ bản tánh mình vốn không sinh không diệt, không bị che phủ bởi vọng tưởng. Và khoảnh khắc thấy ra ấy, dù chỉ là một sát-na, cũng là khoảnh khắc thành Phật – không phải vì đạt được điều gì mới lạ, mà vì đã buông rơi mọi thứ không phải là mình.
Giác ngộ không phải là điều xa xôi mà chỉ vài bậc hiền triết mới đạt đến. Nó có thể xảy ra bất kỳ lúc nào – nếu trong giây phút đó, ta thực sự buông xả mọi vọng tưởng, mọi cái tôi, mọi khát cầu. Giống như ánh trăng sẵn có sau đám mây, chỉ cần mây tan, ánh sáng liền hiển lộ.
Đây là tinh thần cốt lõi của Thiền: không cầu bên ngoài, không vọng hướng tương lai, không lăng xăng tìm hiểu mà bỏ qua chính mình trong hiện tại. Tâm là Phật. Ngay nơi vọng niệm lắng xuống, Phật tánh liền hiện bày.
Vậy trong giây phút này, bạn có đang hiện diện trọn vẹn không? Có sẵn sàng buông bỏ một phần cái "tôi" để thấy rõ tâm mình? Biết đâu, ngay khoảnh khắc ấy, bạn đang chạm vào cánh cửa giác ngộ, đang kiến tánh, đang thành Phật, mà không cần thêm bất kỳ điều gì khác.
Sống tỉnh thức giữa đời thường chính là khi ta nhận ra rằng, mỗi giây phút trong cuộc sống này đều có thể là một cánh cửa dẫn tới sự tỉnh thức, không cần tìm kiếm ở đâu xa. Đó là cách sống, nơi giác ngộ không phải là một điểm đến, mà là sự hiện diện trọn vẹn trong từng khoảnh khắc của cuộc sống.