Trong tâm trí nhiều người, giác ngộ thường được hình dung như một đỉnh cao tâm linh, chỉ dành cho những bậc xuất trần hoặc những ai đã trải qua vô vàn năm hành trì khổ hạnh. Nó được đặt trên một bệ thờ vô hình – thiêng liêng, cao cả nhưng xa xôi. Chính vì vậy, dù tu học, nghe pháp, đọc kinh, không ít người vẫn thấy "thành Phật" là chuyện của kiếp nào, chứ không thể xảy ra trong cuộc sống thường nhật đầy lo toan và phiền não này.
Nhưng trong ánh sáng của Thiền Tông, giác ngộ không nằm ở cuối con đường, mà ngay dưới bước chân hiện tại. Nó không phải là cái gì đó cần đạt tới bằng sự cố gắng của bản ngã, mà là điều đã luôn hiện diện, chỉ bị che khuất bởi chính sự cố gắng đó.
Giác ngộ, theo nghĩa sâu nhất, không phải là "biết thêm điều gì", mà là buông rơi những điều không thật. Không phải là một trạng thái phi thường, mà là sự trở về bình thường – nơi tâm không còn chạy theo vọng tưởng, không còn phân chia, không còn cưỡng cầu. Khi những tầng lớp của ký ức, sợ hãi, hy vọng, danh xưng... lắng xuống, thì tánh biết thuần khiết – vốn đã luôn có mặt – mới tự hiển lộ.
Vì thế, giác ngộ không ở tương lai. Nó không khởi lên từ nỗ lực muốn "trở thành", mà từ sự thức tỉnh ngay nơi "đang là". Càng mong cầu đạt đến một điều gì đó trong tương lai, ta càng rời xa thực tại – là nơi duy nhất mà sự thật đang sống động. Cũng giống như mặt trăng không cần được tạo ra, chỉ cần mây tan là ánh sáng hiện rõ. Giác ngộ không cần được tìm kiếm, chỉ cần vọng tưởng được thấy rõ và buông xuống.
Điều này cũng giải thích vì sao người có đầy tri thức Phật pháp vẫn có thể không chạm được sự tỉnh thức. Vì kiến thức vẫn là một lớp khái niệm – dù cao quý đến đâu – thì vẫn không phải là trải nghiệm trực tiếp. Giác ngộ không qua ngôn từ, không nằm trong sách vở. Nó chỉ xảy ra khi tâm ngừng suy nghĩ, ngừng diễn giải, ngừng phân tích, và đơn thuần hiện diện trong sự sống đang vận hành – ngay lúc này, ngay tại đây.
Và chính vì thế, giác ngộ không xa vời. Nó nằm trong khả năng tỉnh thức của mỗi người, không phân biệt địa vị, tuổi tác hay tôn giáo. Chỉ cần bạn có khả năng dừng lại, buông xả, và thấy – thì bạn đang bước vào không gian vô niệm, nơi Phật tánh vốn đã sẵn đầy.